Sanayide özellikle gelecek üç ayda genel piyasa şartlarındaki olası beklentilere bağlı olarak üretim hacminde artış öngörenlerin oranı geriledi.

İmalat sanayi işyerlerinin gelecek üç aya yönelik değerlendirmelerinde, ihracat sipariş miktarı ve iç piyasa sipariş miktarında artış bekleyenler lehine olan seyrin ve aynı zamanda da istihdama ilişkin artış yönlü beklentilerin bir önceki aya göre zayıfladığı görüldü.

Şöyle ki;

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), her ay imalat sanayi işyerlerinde gerçekleştirdiği 'İktisadi Yönelim Anketi'nin haziran ayı sonuçlarını yayımladı.

Haziranda imalat sanayinde faaliyet gösteren 1842 işyerinde yapılan ankete verilen yanıtların sonucunda;

Gelecek üç ay...

Sanayicilerin yüzde 27,8'i gelecek üç ayda (Temmuz - Ağustos- Eylül 2025) toplam sipariş miktarında artış beklerken, yüzde 58,8'inin değişiklik öngörmediği ve yüzde 13,4'lük bir kesimin ise düşüş beklediği görüldü.

Sanayi işyerlerinin yüzde 26,0'ı iç piyasa siparişlerinde artış beklerken, yüzde 12,4'ü düşüş bekliyor. İhracat sipariş miktarında artış bekleyenler yüzde 24,2'sini, düşüş bekleyenler yüzde 11,7'sini oluşturuyor. İstihdamda artış bekleyenler sanayi işyerlerinin yüzde 11,5'ini, düşüş bekleyenler yüzde 9,4'ünü oluşturuyor.

Sanayicilerin yüzde 56,1'le çoğunluğu gelecek üç ayda ortalama birim maliyetlerinin ve yüzde 15,4'lük kesim de kısa vadeli TL kredi faiz oranlarının yükseleceğini bekliyor. Aynı zamanda gelecek üç ayda sanayicilerin yüzde 40,4'lük bölümü ürünlerine zam yapacağını bildiriyor.

Ankete göre, gelecek üç aydaki üretim hacminde artış öngörenlerin oranı bir önceki ay yüzde 29 iken haziranda yüzde 25,2'ye gerilerken, yüzde 63,9'luk kesim mevcut durumunu koruma ve yüzde 10,9'luk bir kesim ise üretimini azaltma eğiliminde.

Üretim azmi...

Son üç ayda "üretim hacmim arttı" diyen işyerlerin 2025 martta yüzde 14,2'ye düşen oranının nisanda yüzde 16,0'a, mayısta yüzde 20,4'e ve haziranda yüzde 21,5'e kadar çıktığı, "üretim hacmim düştü" diyenlerin martta yüzde 15,9 olan oranının nisanda yüzde 15,2, mayısta yüzde 14,9 ve haziranda yüzde 13,8'e düştüğü dikkat çekiyor.

Yatırım...

Geçmiş on iki aya kıyasla, gelecek on iki ayda sabit sermaye yatırım harcaması öngörenlerin oranı yüzde 20,2... Yüzde 15,1'lik kesim ise gelecek on iki ayda yatırım harcamalarını azaltacağını bildirdi. Haziran 2024 anketinde gelecek on iki ayda, önceki on iki aya göre daha çok yatırım harcaması yapacağını bildirenlerin oranı yüzde 24,0 ile daha yüksekti.

Bulunduğu sanayi dalında genel gidişat konusunda bir ay öncesine kıyasla görüşünün daha iyimser olduğunu ifade eden işyerlerinin oranı yüzde 5,0 olurken, daha kötümser olduğunu ifade edenlerin oranı yüzde 19,6.

Bu arada sanayicilerin gelecek on iki aylık dönem sonu itibarıyla yıllık üretici fiyatları enflasyonu beklentisi yüzde 37,2 olarak ölçüldü.

Sanayide kapasite kullanımı düştü...

İmalat sanayinde faaliyet gösteren 1842 iş yeri tarafından İktisadi Yönelim Anketi'ne verilen yanıtlara göre, haziran ayında imalat sanayi genelinde mevsimsel etkilerden arındırılmış Kapasite Kullanım Oranı (KKO-MA), bir önceki aya göre 0,7 puan azalarak yüzde 74,4'e indi. Mevsimsel etkilerden arındırılmamış Kapasite Kullanım Oranı (KKO) da, bir önceki aya göre 0,4 puan azalarak yüzde 74,6 seviyesinde gerçekleşti.

Kapasite kullanım oranı önceki aya göre tüketim mallarında 0,3 puan düşerek yüzde 72,8, dayanıklı tüketim mallarında 2,8 puan düşüşle yüzde 69,5, dayanıksız tüketim mallarında 0,2 puan artışla yüzde 73,5 oldu. Ara mallarında 0,1 puanlık artışla yüzde 75,1'e yükselen kapasite kullanımı, yatırım mallarında da 1,7 puan düşerek yüzde 71,9'a geriledi.

İnşaat ve perakende sektörlerinde güven düştü...

Ayrıca TÜİK, hizmet, perakende ticaret ve inşaat sektörleri ile ilgili güven endekslerinin haziran ayı sonuçlarını açıkladı.

Buna göre, mevsim etkilerinden arındırılmış güven endeksi haziran ayında bir önceki aya göre hizmet sektöründe yüzde 0,4 artarak 110,9'a yükselirken, perakende ticaret sektörü güven endeksi yüzde 2,5'lik azalışla 108,5 değerine ve inşaat sektörü güven endeksi de yüzde 1,7'lik bir azalışla 86,9 değerini aldı.

Son olarak...

Reel kesim güveninde gerileme...

Mevsimsellikten arındırılmış Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE-MA), haziranda bir önceki aya göre 0,2 puan azalarak 98,4'e geriledi. Mevsimsellikten arındırılmamış Reel Kesim Güven Endeksi (RKGE) bir önceki aya göre 1,1 puan azalarak 100,3 seviyesinde gerçekleşti.

Velhasıl...

Endekste 2025 yılının en yüksek düzeyi ise 104,1'le mart ayında kaydedilmişti.

İzleyen dönemde düşmeye devam eden endekste, reel kesim güveninde belirgin bir düşüş yaşandığına işaret ediyor.