Çocuk büyütmek emek ister ve bu rol  öncelikli olarak anneler tarafından üstlenilir. Ancak çocuk yetiştirme süreci hem çalışma hayatına başlamayı geçiktirir hemde çalışılmayan dönemler emekli olmak için gerekli gün sayısı şartının tamamlanmasını zorlaştırır. Bu durumun etkilerin azaltmak için Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK), 1 Ekim 2008 tarihi itibarıyla ''doğum borçlanması'' uygulamasını emeklilik hayatımıza getirmiştir.

Uygulamanın ilk halinde doğum borçlanmasını sadece SSK lı çalışanlar belli şartları taşımaları halinde yapabilirken, 2014 yılında 6552 sayılı kanunla yapılan değişiklik ile doğum borçlanması şartları yeniden düzenlenmiştir.

Bu yazımda güncel uygulamada kimlerin doğum borçlanması yapabileceğini ve doğum borçlanmasının özelikli durumlarından olan staj sonrası doğum sürelerinin borçlanılarak Emeklilikte Yaşa Takılanlar (EYT) kapsamına girip erken emekli olma avantajını kimlerin nasıl kazanabileceğini örnekleriyle açıklayacağım.

Kimler bu haktan yararlanabilir?

Aşağıda yer alan statülerde, sigortalı olduktan sonra doğum yapmış olan kadınlar doğum borçlanması hakkından yaralanabilirler.

- Eski adıyla SSK kapamında tescil edilmiş ve adına kısa veya uzun vade sigorta primi yatırılmış olanlar,

- 2925 sayılı Kanuna tabi tarım sigortalıları ( Tarım SSK ),

- Eski adıyla Bağ-Kur ve Tarım Bağ-Kur kapsamında hizmeti olanlar,

- İsteğe bağlı sigorta ödeyenler,

- Emekli Sandığına tabi hizmeti olanlar,

- Özel banka - borsa sandığına tabi hizmeti olanlar.

Doğum borçlanmasının püf noktaları

Doğumdan sonraki iki yıllık süre borçlanma süresi olarak kabul edilir. Borçlanma yapılacak en fazla doğum sayısı üçtür,

- Doğum yaptıktan sonraki iki yıllık sürede çalışmış veya prim ödemiş iseniz sadece çalışmadığınız / prim ödemediğiniz kısım kadar borçlanma yapabilirsiniz.

- Borçlanma için çocuğun sağ doğmuş olması ve doğumdan sonra iki yıl yaşamış olması gerekiyor. Eğer iki yıl dolmadan çocuk vefat ederse sadece yaşadığı kısım borçlanma kapsamında değerlendiriliyor.

- Üçten fazla doğum yapmışsanız, bunlar arasından dilediğiniz üçünü tercih edebilirsiniz. Her çocuk için iki yıldan toplamda altı yıl (2.160 gün) borçlanma yapabilirsiniz.​

- Çoğul gebeliklerde ( ikiz yada üçüz doğumlarda) annelerin doğumu tek doğum sayılıyor. Yani üçüz doğumda ikişer yıldan altı yıl değil sadece iki yıl için borçlanma yapılabiliyor. 

Staj sigortası doğum borçlanması hakkı sağlar

SGK mevzuatı konu emeklilik olduğunda  staj yada çıraklıkta  geçen süreleri emeklilik gününden saymıyor ve emeklilik başlangıçı olarak kabul etmiyor. Fakat doğum borçlanmasında durum değişiyor. Şöyle ki staj sigortasından sonra doğum yapmış kadınlar da doğum borçlanması yapabiliyorlar. Üstelik staj sonrası yapılan borçlanma işe giriş tarihini de geri çekiyor. İşte bu detay EYT için kritik öneme sahip.

Doğum borçlanması ile EYT den emeklilik kimler için mümkün?

Staj yada çıraklık süresi olan herkes maalesef bu haktan yararlanamıyor. Bu haktan yaralanabilmek için ilk koşul staj yada çıraklık başlangıç tarihinizin 08.09.1999 (dahil) öncesindeki bir tarih olması gerekiyor.

Bu tarihten önce staj yada çıraklıkta geçen süreleri olan kadınlar SGK hizmet dökümlerinde gördükleri emekliliğe esas ilk işe giriş tarihlerden önce dünya getirdikleri çocukları borçlandıklarında, emekliliğe esas giriş tarihleri 08.09.1999 (dahil) öncesine çekilenler EYT kapsamında emeklilik hakkı kazanabiliyorlar.

Örneklerle EYT yolu:

Örnek 1 - Ayşe Hanım:

• 15.09.1997 tarihinde stajyer olarak çalışmaya başladı.
• 01.08.1998 tarihinde bir çocuk dünyaya getirdi.
• 15.08.2000 tarihinde emekliliğe esas sigortası başladı.

Durum: Ayşe Hanım'ın SGK'daki emekliliğe esas giriş tarihi 15.08.2000'dir ve EYT kapsamına giremez. Ancak, 1998'de yaptığı doğumu borçlanırsa, işe giriş tarihi  borçlandığı süre kadar ( bir çocuk için en fazla iki yıl borçlanabilir) geri çekilir.  Ayşe Hanım iki yıllık süreyi borçlanmışsa emekliliğe esas ilk işe giriş tarihi 15.08.1998 olur ve  EYT koşullarına göre emekli olma hakkı kazanır.

Örnek 2 - Fatma Hanım:

• 01.10.1996 tarihinde stajyer olarak çalışmaya başladı.
• 02.11.1997 ve 01.05.2000 tarihinde iki çocuk dünyaya getirdi.
• 01.06.2002 tarihinde emekliliğe esas sigortası başladı.
• Durum: Fatma Hanım'ın SGK'daki emekliliğe esas giriş tarihi 01.06.2002'dir ve EYT kapsamına giremez. Ancak yaptığı iki doğumu borçlanırsa, işe giriş tarihi  borçlandığı süre kadar ( bir çocuk için en fazla iki yıl borçlanabilir) geri çekilir. Fatma Hanım iki çocuk için dört yıllık süreyi borçlanmışsa emekliliğe esas ilk işe giriş tarihi 01.06.1998 olur ve  EYT koşullarına göre emekli olma hakkı kazanır.