Bursa'nın küllerinden doğduğu gün: 11 Eylül 1922

Türk Kurtuluş Savaşı'nın en önemli dönüm noktalarından biri olan Bursa'nın kurtuluşu, 11 Eylül 1922 tarihinde gerçekleşti. Milli mücadele yıllarında 2 yılı aşkın süre düşman işgali altında kalan Bursa, Türk ordusunun kahraman mücadelesi ile özgürlüğüne kavuştu. Bu nedenle 11 Eylül tarihi, tüm Bursa'da coşkuyla kutlanıyor.

Her yıl olduğu gibi 11 Eylül 2025 Bursa'nın kurtuluşu etkinlikleri resmi törenler, anma programları, konserler ve yürüyüşlerle kutlanması bekleniyor. 

BURSA'NIN İŞGALİ

Yunan askerlerinin Balıkesir'den Karacabey ve Kirmasti yönünde ilerleyişi devam ettiği sırada İngiltere, 25 Haziran'da Mudanya'ya, 30 Haziran'da Gemlik'e kuvvet çıkartarak Yunanistan'a destek verdiğini gösterdi.

Yunanlar 2 Temmuz'da Kirmasti ve Karacabey'i işgal ettiler. Bursa'daki 56. Tümenin yeni komutanı olan Yarbay Nazmi Bey, 2 Temmuz günü görevine başlayabildi. Albay Bekir Sami Bey, içinde bulundukları kritik durumu göz önüne alarak onunla birlikte Bursa'da kaldı.

Gerek tümen komutanı, gerek cephe kumandanı, gerekse Ankara'daki üst komuta kademesi, zayıf kadrolu 56. Tümenin, İngiliz destekli Yunan ordusuna karşı Bursa'yı koruyamayacağını bilmekteydi ancak savaşmadan Bursa'yı terk etmenin halk üzerinde olumsuz etki yaratacağının bilinci ile Mustafa Kemal Paşa ve Albay İsmet İnönü, Bekir Sami Bey'e Bursa'yı terk anının iyi hesaplanmasını tavsiye ettiler.

Tümen Komutanı ve subayları işgale karşı son ana kadar ciddi bir mukavemet göstermiş olsa da Türk birliklerinin Bursa'dan planlı bir şekilde çekilmesi mümkün olmadı. Tümenin erleri ve Bursalılar, hilafetçi din adamlarının propagandası sonucu, Yunanlıların Halife adına geldiklerine inandırılmıştı.56. Tümen eratı ve takviye birlikleri uzun süredir yapılmakta olan yoğun olumsuz propagandanın etkisi ile panik içinde savaşmadan dağıldı. Bursa, 8 Temmuz 1920 günü düşman eline geçti.

Bursa'nın işgal sürecinde Yunan kuvvetleri, işgal ettikleri yerlerde sivillere karşı saldırılarda bulundu; halkın elindeki hayvanlar, değerli eşya, paralar yağmalandı ve Kuva-yı Milliye'ye destek verdiği bilinen bazı ileri gelenler de tutuklandı.

İşgalden hemen sonra Bursa'da bir askerî işgal komutanlığı kurukarak şehrin yönetimi ele geçirildi. Sevr Antlaşması ile kurulmuş olan Boğazlar Yönetimi'ne Armutlu'dan başlayarak Gemlik, Mudanya da dahil edildi.

İşgal döneminde Bursa'da Türkçe kitap, dergi ve gazetelere yasaklama getirildi, yasağa uymayanlar için ise 5 yıla kadar savaş mahkemesinde yargılama yolu açıldı. 

Yunan askeri ya da Rum ve Ermeni çetelerinden zarar gördükleri için şikayetçi olanlar ise tutuklama, dayak veya Atina'ya esir olarak gönderilmeye maruz kaldı.

KURTULUŞ GÜNÜ

30 Ağustos 1922'de gerçekleşen Başkomutanlık Meydan Muharebesi'nde Yunan kuvvetlerinin büyük kısmının yok olmasının ardından Mustafa Kemal Paşa'nın 1 Eylül günü verdiği "Ordular! İlk hedefiniz Akdeniz'dir. İleri!"" emriyle taarruza geçen Türk ordusu, 9 Eylül 1922'de İzmir'in kurtarılmasının ardından, 10 Eylül 1922 günü saat sabah yedide Bursa'nın kurtarılması için yürüyüşe geçti. Ordu Bursa'ya yaklaştığında topçu ve makineli tüfek ateşleriyle karşılaştı. 

Bursa'da bulunan birliklerin de desteğiyle, Yunan kuvvetleri ile girilen çatışmanın sonucunda, işgal güçleri akşam 8'de ateşi kesti ve tüm cephelerden çekilme kararı aldı. Böylece Albay Deli Halit Komutasındaki Kocaeli Grubu ve Şükrü Naili Paşa komutasındaki 3. Kolordu, 10 Eylül gecesinden itibaren tüm Bursa'yı Yunan işgalinden kurtardı.

Şükrü Naili Paşa komutasındaki 3. Kolordu, Bursa'ya 11 Eylül 1922 sabahı girdi.

Geri çekilen Yunan piyade birlikleri, 11 Eylül 1922 Pazartesi öğleden sonra Maskarahasan köyüne (bugünkü "Çağlayan") girip köyü ateşe verdi, köyden topladıkları 14 genci de dere içinde kurşuna dizerek öldürdü.

BURSA'NIN KURTULUŞUNUN ÖNEMİ

11 Eylül 1922, Bursa halkının bağımsızlık mücadelesinde gösterdiği direnişin simgesi olarak tarihe geçti. Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk'ün önderliğinde verilen kurtuluş mücadelesi, Türk milletinin birlik ve beraberliğinin en güçlü göstergelerinden biri oldu. Türkiye'de önemli bir coğrafi konuma sahip Bursa'nın kurtuluşu, Cumhuriyet'e giden yolda önemli bir kilometre taşını oluşturdu.

Diğer Bursa Haberleri - Bölge Haberleri için tıklayın